เมื่อวันที่ 27 เดือนมีนาคม พ.ศ. 2551 ทางโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี (อพ.สธ.)
ได้รับพระราชทานเนื้อเยื่อพันธุ์พืชต่าง ๆ จากสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ให้ขยายพันธุ์และเก็บรักษาพันธุ์โดยการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อต่อไปตามศักยภาพ
ซึ่งเนื้อเยื่อพืชเหล่านี้เป็นพืชที่ได้จาก การทูลเกล้าฯ ถวายสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในวันที่ทรงเปิดงานนิทรรศการเทิดพระเกียรติฯ
ณ ศูนย์ประชุมอุทยานวิทยาศาสตร์ประเทศไทย อำเภอคลองหลวง จังหวัดปทุมธานี ในพืชหลาย ๆ ชนิดนั้นพบว่ามีพืชชนิดหนึ่งที่สามารถขยายพันธุ์ต่อได้ดี
และสามารถออกดอกในสภาพเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อได้สม่ำเสมอคือ Exacum affine Balf.f. ex Regel หรือ Persian Violet โดยที่ Exacum affine เป็นไม้ล้มลุก
ซึ่งเป็นพืชท้องถิ่นของเกาะ Socotra อยู่ในหมู่เกาะ Yemen ในมหาสมุทธอินเดีย ใบมีสีเขียวเข้ม รูปไข่ ยาว ไม่เกิน 4 ซม. ความสูงในสภาพธรรมชาติประมาณ 60 ซม.
โดยทั่วไปจะออกดอกในช่วงหน้าร้อนและฤดูใบไม้ผลิ ดอกมีสีม่วงอมฟ้า รูปร่างของดอกเมื่อบานเต็มที่แล้วมีทรงคล้ายดาว มีเกสรตัวผู้สีเหลืองสามารถเห็นได้ชัดเจน มีกลิ่นหอมอ่อนๆ
ทาง อพ.สธ. จึงเห็นศักยภาพในการผลิตพืชชนิดนี้เพื่อเป็นไม้ดอกไม้ประดับที่สามารถออกดอกได้แม้อยู่ในภาพเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อจึงได้จัดทำโครงการผลิตและจำหน่าย exacum
เพื่อเฉลิมพระเกียรติเนื่องในวันคล้ายวันพระราชสมภพสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี พระชนมายุ 55 พรรษา เป้าหมายในการจัดจำหน่าย คือ 155,555 ขวด
ในราคาขวดละ 155 บาท และนำรายได้หลังจากหักค่าใช้จ่ายในการดำเนินการ เพื่อเป็นทุนในการก่อตั้งมูลนิธิอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ขณะนี้ทางโครงการ อพ.สธ. ได้เพาะเลี้ยงเพื่อขยายพันธุ์ที่ห้องปฏิบัติการเพาะเลี้ยงนื้อเยื่อพืช สวนจิตรลดา กทม.
และที่ศูนย์อนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริฯ คลองไผ่ ลำตะคอง อ.สีคิ้ว จ.นครราชสีม
ทาง อพ.สธ. จึงได้ขอพระราชทานชื่อ exacum จากสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เพื่อเป็นให้เป็นที่เรียกขานเป็นชื่อสามัญเป็นภาษาไทย
และทรงพระราชทานนามว่า ม่วงเทพรัตน์ มาในวันที่ 29 กันยายน 2552 ซึ่งต้นม่วงเทพรัตน์นั้นสามารถขยายพันธุ์โดยการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อและออกดอกในขวดสวยงาม
และเมื่อมีผู้ซื้อไป ผู้ซื้อสามารถนำไปออกปลูกในสภาพธรรมชาติเพื่อเป็นไม้ประดับต่อไป พันธุกรรมพืช อันเนื่องมาจากพระราชดำริสมเด็จพระเทพรัตน์ราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารี ต่อไป
รายละเอียด เพิ่มเติม
http://www.rspg.or.th/ http://www.rspg.or.th/exacum/exacum.htm http://www.rspg.or.th/exacum/exacum2.htm
