เรื่องดีๆ สำหรับเด็กๆ

[51]

ผังมโนภาพหรือแผนที่ความคิด (Mind map)
คือรูปจำลองที่แสดงให้เห็นถึงความเชื่องโยงของมโนภาพที่สัมพันธ์กัน
โดยปกติจะใช้รูปวงกลมแทนมโนภาพหรือความคิด
 
และเส้นลูกศรแทนลักษณะและทิศทางของความสัมพันธ์นั้น
มีคำกำกับไว้ว่าวงกลมแทนมโนภาพของอะไร
เส้นลูกศรแทนความสัมพันธ์ในลักษณะและทิศทางใด
ในบางครั้งมีการใช้การเน้นและแจกแจงเนื้อความด้วยสีและการวาดรูปประกอบ






การใช้งาน
       ผังมโนภาพถือว่าเป็นวิธีหนึ่งที่ช่วยบันทึกความคิด
เพื่อให้เห็นภาพความคิดที่หลากหลายมุมมองที่กว้างและชัดเจน
มากกว่าการบันทึกที่โดยยังไม่จัดระบบระเบียบความคิดใด ๆ

อีกทั้งเป็นวิธีการที่สอดคล้องกับโครงสร้างทางการคิดของมนุษย์
ที่บางช่วงมนุษย์จะสูญเสียสมาธิและความจดจ่อไปโดยอัตโนมัติขณะที่กำลังคิดเรื่องใดเรื่องหนึ่ง

การทำให้สมองได้คิด ได้ทำงานตามธรรมชาตินั้น
มีลักษณะเหมือนต้นไม้ที่แตกกิ่งก้านออกไปเรื่อย ๆ



ผังมโนภาพถูกใช้เป็นแนวคิดไร้รูปแบบตายตัวมาหลายศตวรรษแล้วเพื่อใช้ในการเรียนรู้,
การระดมสมอง, การจดจำข้อมูล, การจินตนาการและการแก้ปัญหา
โดยนักศึกษา, วิศวกร, นักจิตวิทยา รวมถึงบุคคลทั่วไป

ตัวอย่างของผู้คิดผังมโนภาพที่น่าจะเก่าแก่ที่สุดในโลกคือนักคิดในคริสตศตวรรษที่ 3
นามว่า พอไพรี ผู้ที่จำแนกนิยามที่ถูกคิดโดยอริสโตเติลไว้โดยการมโนภาพ

ในยุคปัจจุบัน ผู้ปฏิวัติรูปแบบของผังมโนภาพโดยการบูรณาการคือ ดร.อัลลัน คอลลินส์
และนักวิจัยในช่วงทศวรรษ 60 (พ.ศ. 2500) เอ็ม.โรส ควิลแลนด์

โดยเผยแพร่วิธีการคิดแบบใหม่นี้โดยการลงบทความ
และทำการวิจัยเกี่ยวกับการศึกษาความคิดสร้างสรรค์ของมนุษย์และการมโนภาพ
ทำให้ ดร.อัลลัน คอลลินส์ ถือว่าเป็นบิดาแห่งผังมโนภาพสมัยใหม่ก็ว่าได้


จากนิ้ว...ที่จิ้มแป้น...

[51]

MIND MAP (แผนที่ความคิด)
เป็นวิธีการช่วยบันทึกความคิด  เพื่อให้เห็นภาพความคิดที่หลากหลายมุมมองที่กว้างและชัดเจน
มากกว่าการบันทึกที่เราคุ้นเคย
โดยยังไม่จัดระบบระเบียบความคิดใด ๆ ทั้งสิ้น

เป็นวิธีการที่สอดคล้องกับโครงสร้างการคิดของมนุษย์
ที่บางช่วงสมองจะกระโดดออกนอกทางขณะที่กำลังคิดเรื่องใดเรื่องหนึ่ง
การทำให้สมองได้คิด ได้ทำงานตามธรรมชาตินั้น
มีลักษณะเหมือนต้นไม้ที่แตกกิ่งก้านออกไปเรื่อย ๆ




การทำแผนที่ความคิด เริ่มต้นด้วยการเขียนคำสั้น ๆ ในประเด็นที่เราต้องการ (Key Words)
ไว้กลางกระดาษแผ่นใหญ่ที่ไม่มีเส้นบรรทัดวางไว้ในแนวนอน
ลากเส้นสิ่งที่สัมพันธ์กับประเด็นด้วยปากกาหลากสีออกไป



การทำแผนที่ความคิดเป็นวิธีหนึ่งในการจดบันทึกความคิดของผู้เข้าร่วมประชุมกลุ่ม
โดยให้สมาชิกทุกคนเสนอความคิดที่ตั้งเอาไว้ อาจตั้งกติกาให้เสนอเพียงคนละหัวข้อก่อน
เพื่อให้ทุกคนได้มีส่วนร่วม

ทุกความคิดที่เสนอขึ้นมาวิทยากรจะจดบันทึกด้วยคำสั้น ๆ เขียนตัวโต ๆ ให้ทุกคนมองเห็น
พร้อมทั้งโยงเส้นเข้ากับกิ่งต่าง ๆ ของผู้เสนอ

วิธีนี้ทำให้ได้ความคิดทีที่หลากหลาย
การมองเห็นความคิดของผู้อื่นที่ถูกบันทึกไว้ทำให้คนอื่น ๆ เกิดความคิดใหม่ต่อไปได้
เปรียบเสมือนการต่อภาพ Jigsaw นั่นเอง

วิทยากรมีหน้าที่กระตุ้นให้สมาชิกอธิบายความคิดให้กลุ่มฟังจนเข้าใจ
ความหมายที่สมาชิกอภิปรายเอาไว้ การจัดความสำคัญ ความสัมพันธ์
และความเป็นไปได้ตามความเห็นของสมาชิก
กระทำได้โดยแจก Sticker สีให้คนละ 5-8 แต้มเท่า ๆ กัน
เพื่อให้สมาชิกนำไปติดข้างคำที่สมาชิกให้ความสนใจซึ่งอาจให้มากกว่า 1 แต้ม ต่อ 1 คำได้


หลักสำคัญในการทำแผนที่ความคิด
อย่าเขียนประโยคยาว ๆ เพราะพื้นที่จำกัด
ให้เขียนใจความสั้น ๆ หรือ วลีเท่านั้น หากมีประโยคยาว ๆ ให้กลุ่มช่วยกันสรุปเป็นคำสั้น ๆ
ให้เขียนด้วยปากกาหลาย ๆ สี
ให้ทุกคนได้แสดงความคิดเห็น (ผิดถูกไม่ว่ากัน)
 


หากแตกออกมาแล้วเต็มแผ่นกระดาษไม่มีที่เขียน
หรือต้องการจะเจาะลึกในเรื่องนั้นเป็นการเฉพาะ ให้ยกเรื่องนั้น ๆ มาขึ้นแผ่นใหม่
โดยเอาเรื่องนั้นมาตั้งตรงกลางแล้วแตกแผนที่อีกครั้งหนึ่ง
และหลังจากที่ทำแผนที่ความคิดเสร็จแล้วให้ที่ประชุมวิเคราะห์ร่วมกันอีกครั้งหนึ่ง
และประมวลออกมาเป็นแผนที่ความคิดตามที่สรุปอีกครั้งหนึ่ง
เพื่อเชื่อมโยงความสัมพันธ์หรือจัดหมวดหมู่ให้ชัดเจน

ข้อดีของการทำ MIND MAP (แผนที่ความคิด)

1. ทำให้จำได้ง่ายขึ้น
2. ทุกคนได้มีส่วนร่วม
3. ได้ความเห็นของทุกคน
4. สามารถนำเสนอได้ดีและทำให้ผู้เข้าร่วมสนใจ

จากนิ้ว...ที่จิ้มแป้น...

[51]

อาจารย์ธัญญา ผลอนันต์
เป็นชาวไทยคนแรกที่ได้ไปอบรมเพื่อเป็นผู้ฝึกการเขียน Mind Map ®
จากสำนักงานใหญ่ของ Buzan Centres ในเมือง Poole ประเทศอังกฤษ ตั้งแต่ปลายปี 2540

และกลับมาแปลคู่มือการฝึกเขียน Mind Map ® เล่มแรกของเมืองไทย
คือ GET AHEAD หรือ ใช้หัวลุย
พร้อมทั้งจัดการอบรมครั้งแรกให้กับมหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์เมื่อวันที่ 23-24 มีนาคม 2541

ต่อมาอาจารย์ขวัญฤดี ผลอนันต์ ได้เดินทางไปรับการอบรมเพื่อเป็นผู้ฝึก Mind Map ® เป็นคนที่สองในปี 2546
และทั้งสองคนก็ร่วมกันจัดการบรรยาย อบรมเชิงปฏิบัติการให้แก่ บริษัทเอกชน สถาบันการศึกษา
สมาคมและหน่วยงานไม่แสวงหากำไร ตลอดจนหน่วยงานราชการและรัฐวิสาหกิจ
จนถึงปลายเดือนสิงหาคม 2547 เป็นจำนวน 555 รุ่น มีผู้ผ่านการอบรมไปแล้ว 26,074 คน

นอกจากการบรรยายและการอบรมแล้ว
อาจารย์ธัญญาและอาจารย์ขวัญฤดี ยังเขียน บรรณาธิการ หรือตีพิมพ์หนังสือเกี่ยวกับ Mind Map ® มาอีกหลายเล่ม
เช่น ใช้หัวคิด (หนังสือ classic ในเรื่องของสมองและ Mind Map ® ที่โทนี บูซาน เขียนเป็นเล่มแรก เมื่อ 30 ปีที่แล้ว)

หนังสือชุด “แบบฝึกหัดคิดพิชิต Mind Map ®” อีก 4 เล่ม
(ฉบับนักเรียนมัธยมต้น ฉบับนักเรียนมัธยมปลาย ฉบับพนักงานและหัวหน้างาน และฉบับชาวบ้านและชุมชน)

วิธีเขียน Mind Map ® ฉบับเจ้าสำนัก (How to Mind Map)
รวมทั้งหนังสือสำหรับนักเรียน นักศึกษาอีกเล่มหนึ่งคือ เรียงเก่งเรื่องกล้วย  ๆ


   



http://www.tanyaph.com/index.html


จากนิ้ว...ที่จิ้มแป้น...

[coda]

...ขอบคุณน้องห้า-หนึ่ง 

[51]

...ขอบคุณน้องห้า-หนึ่ง

สำหรับแหนมเนือง...
น้องห้า-หนึ่งทำได้โหม้ดดดดดด........แหละครับ คริ คริ

จิงป่ะ ท่าน จนท.

[ตูมตาม - รักในหลวง -]

ขอบคุณครับพี่แก้ว ผมไม่ได้เข้าเวป 2- 3 วันครับ...พึ่งได้อ่าน PM ขอบคุณครับกับสิ่งดีๆสำหรับเด็ก เดี๋ยวปรึกษา ผบทบ. ก่อนครับ....

[Sticker]

เป็นโครงการที่ดีทีเดียวครับ...น่าจะทำให้เด็กไทยพัฒนา..มีทั้ง  IQ และ EQ...

ดีขึ้นครับ