รากศัพท์ภาษาบาลี "ชีวิต" มาจากรากศัพท์ว่า "ชีวะ" แปลว่า อยู่ หรือ เป็นอยู่ บวกกับ "อิต" ปัจจัย กลายเป็น "ชีวิต" ซึ่งเป็นไวพจน์ (synonym) ของคำว่า "วิหาร" ซึ่งแปลว่า อยู่ หรือ เป็นอยู่ เช่นเดียวกัน เช่นคำว่า "พรหมวิหาร" (เป็นอยู่อย่างพรหม) และคำว่า "จร" ซึ่งแปลว่า ความประพฤติ, การดำเนินชีวิต (จร + อิย = จริย) นอกจากนี้ยังอาจแปลว่า ความเป็นไป, การดำเนิน, เคลื่อนไหว ซึ่งตรงข้ามกับคำว่า หยุดนิ่ง, ไม่เคลื่อนไหว หรือ ตาย
- พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน (2525 : 273) ให้ความหมายว่า "ชีวิต น. ความเป็นอยู่ ตรงข้ามกับความตาย"
- ในภาษาอังกฤษ ชีวิต มีความหมายตรงกับคำว่า "Life" ซึ่งหมายถึง สิ่งที่ดำรงอยู่อย่างรวมๆ โดยทั่วไปได้แก่ พืช สัตว์ และคน (Life : living things collectively, in general; plants, animals, people) (Oxford Advanced Learner Dictionary 1988 : 488)
พุทธ ...ชีวิต ดวงตะวัน ฉานฉาย ไปทั่วทิศ
หนุ่มบัณฑิต ก้าวตามติด ภิกษุเฒ่า
หลายกิโล โถพ่อหนุ่ม ว่ามาเจ้า
เดินตามเรา มาหลายวัน เพื่อเหตุไร
ผมเรียนมา จนจบ หลายความรู้
มาคิดดู คำถามหนึ่ง ยังสงสัย
ที่จริงแล้ว "ชีวิต คืออะไร"
กราบขอให้ ท่านช่วยตอบ กระผมที
ท่านพระสงฆ์ ฟังดู แล้วลงนั่ง
ม้าหินตั่ง บนลานหิน ที่ร่มรื่น
แล้วเริ่มเทศน์ "ชีวิต"คือ "ความสดชื่น"
คือความตื่น ด้านวัตถุ เช่นร่างกาย
จิตวิญญาณ ก็ไม่ กระวนกระวาย
จิตดับได้ ซึ่งราคะ กิเลสพลัน
ความผ่องใส บริสุทธิ์ คือสิ่งอัน
จิตหมายมั่น ให้มีไว้ ทั้งวิญญา
เปรียบเหมือนคน เราเมื่อ ความหิวเกิด
จิตเตลิด กิเลสครอบ ต้องการข้าว
ความสดชื่น แห่งวิญญาณ คงไม่ก้าว...
ไม่โน้มน้าว ไปทางที่ "ชีวิตนิรันดร์"
หากว่าหิว เพราะตัวตน มันร่ำร้อง
เสียงท้องก้อง กายาต้อง เติมอาหาร
กายอิ่มแล้ว จิตใจ ก็เบิกบาน
นี่แหละทาง ชีวิต นิรันดร์เอย
แท้ที่จริง ชีวิต นิรันดร์นั้น
คือชีวิต ที่จิต และกายา
ถูกปกป้อง ด้วยธรรมะ ช่วยรักษา
"ชีวิต"ชีวา ให้พ้น จากโพยภัย
หนุ่มบัณฑิต ฟังจบ ลงก้มกราบ
รู้สึกซาบ ซึ้งใน ธรรมคำสอน
ทาสของพุทธ พุทธทาส ขจายจร
พึงสังวรณ์ ใน"ชีวิต" นิจนิรันดร์...
ที่มา :
http://www.winbookclub.com/viewanswer.php?qid=4275
