รามเกียรติ์ ตอนศึกไมยราพณ์ บทพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช
ครั้นถึงวึ่งสระชลธาร ใกล้ทวารนิเวศของยักษา
เห็นหมู่อสุรโยธา ตรวจตรารอบราชธานี
จึ่งหยุดรำพึงคะนึงคิด จะตรงไปต่อฤทธิ์ด้วยยักษี
ไหนจะรู้ข่าวพระจักรี ว่าอยู่ที่แห่งหนตำบลใด
จำกูจะทำอุบายกล แอบตนฟังความให้จงได้
คิดพลางยืนอยู่แต่ไกล สำรวมใจกำบังกายา ฯ
แล้วเข้าแอบต้นโศกอยู่ คอยฟังคำหมู่ยักษา
เข้าออกบอกกันจำนรรจา ริมท่าสระโบกขรณี ฯ
เมื่อนั้น ฝ่ายนางพิรากวนยักษี
ต้องจำลำบากพันทวี กับด้วยอสุรีลูกรัก
อยู่ในเรือนตรุกันดาร แสนทุกข์ทรมานเพียงอกหัก
ไมยราพอสุราพระยายักษ์ ใช้ให้ไปตักคงคา
ใส่กระทะจะต้มลูกชาย ให้ตายด้วยพระรามนาถา
ก็กระเดียดกระออมเดินมา ออกจากทวาราธานี ฯ
ครั้นถึงที่สระบุษบง นั่งลงริมท่าวารีศรี
คิดถึงลูกรักร่วมชีวี ตีทรวงเข้ารำโศกา
โอ้ว่าไวยวิกของแม่เอ่ย ทรามเชยผู้ยอดเสน่หา
เสียแรงบำรุงเลี้ยงมา จนชันษาจำเริญวัย
ควรฤาไมยราพขุนมาร คิดการพาลผิดก็เป็นได้
โทษกรณ์ไม่มีเท่ายองใย ใส่ไคร้จะล้างชีวัน
อนิจจาสงสารตัวเจ้า รุ่งเช้าก็จะม้วยอาสัญ
กับองค์พระรามด้วยกัน ใครจะช่วยได้นั้นก็ไม่มี
สุดที่แม่แล้วนะแก้วตา ซึ่งจะพ้นอาญายักษี
แม้นเจ้าสิ้นชีพชีวี แม่นี้ไม่อยู่จะสู้ตาย
ก้มหน้าไปตามทรามสวาท ให้ประจักษ์โลกธาตุทั้งหลาย
ถึงอยู่ไปจะทรมานกาย จะฟูมฟายชลเนตรทุกเวลา
พรุ่งนี้ก็จะจากอกไป ที่ไหนแม่จะได้เห็นหน้า
รำพลางแสนโศกโศกา ดั่งว่าจะสิ้นชีวัน ฯ
บัดนั้น ฝ่ายลูกพระพายรังสรรค์
เห็นนางโศกาจาบัลย์ รำพันออกนามพระรามา
ว่ารุ่งเช้าชีวีจะวายปราณ กับไวยวิกขุนมารยักษา
จึ่งคล้ายพระเวทกำบังตา เดินเข้าไปหาทันใด ฯ
นั่งลงแล้วกล่าวว่าที ยายอย่าโศกีละห้อยไห้
เราเป็นทหารพระภูรไนย ผู้ใดไม่รอต่อกร
ชื่อว่าหนุมารชาญณรงค์ มาตามพระองค์ทรงศร
ด้วยอ้ายไมยรายฤทธิรอน มันพาภูธรลงมา
ไม่รู้ว่าอยู่ตำบลใด จนใจที่จะเสาะแสวงหา
จงพาเราไปในพารา จะฆ่ามันให้มวยชีวี
จะช่วยไวยวิกให้พ้นตาย ตัวยายก็จะสุขเกษตรศรี
เป็นเจ้าแก่หมู่อสุรี ในที่นัคราบาดาล ฯ
เมื่อนั้น พิรากวนผู้ยอดสงสาร
ได้ฟังคำแหงหนุมาน นงคราญค่อยคลายจาบัลย์
มีความชื่นชมโสมนัส ดั่งได้สมบัติในสวรรค์
จึ่งว่าไมยราพชาญฉกรรจ์ มันเอาพระองค์ไปไว้
ดงตาลท้ายเมืองอสุรี อยู่ที่ในกรงเหล็กใหญ่
อสุรารักษาทั้งนอกใน ซึ่งจะพาเข้าไปนั้นยากนัก
ด้วยว่ากุมภัณฑ์นายประตู ชั่งดูมิให้เบานัก
ถึงจะเหาะเข้ากำแพงยักษ์ ก็จะต้องจักรกรดมรณา
มาตรแม้จะแปลงเป็นแมลงวัน อย่าสำคัญจะพ้นยักษา
ขุนกระบี่ผู้มีปรีชา ตรึกตราอย่าให้เสียการ ฯ
