สิทธิเก็บกิน คือ ทรัพยสิทธิอันเกี่ยวกับอสังหาริมทรัพย์อย่างหนึ่งครับ
เป็นเรื่องที่เจ้าของอสังหาริมทรัพย์ ตกลงให้บุคคลหนึ่งบุคคลใด (ผู้ทรงสิทธิเก็บกิน) มีสิทธิครอบครอง ใช้ และถือเอาซึ่งประโยชนในที่ดินหรืออสังหาริมทรัพย์
เช่น มีสิทธิอยู่อาศัยในที่ดิน รวมทั้งเก็บเกี่ยวผลผลิต หาประโยชน์ต่างๆที่มีในทีดินนั้นได้ แต่ไม่มีอำนาจจำหน่ายจ่ายโอน ก่อให้เกิดภาระกับที่ดินเกินสมควร
ซึ่งการก่อให้เกิดสิทธิเก็บกินนั้น มีขึ้นได้แต่โดยนิติกรรม หรือทำสัญญานั้นเอง
โดยจะให้สิทธิเก็บกินมีกำหนดระยะเวลาหรือตลอดชีวิตแห่งผู้ทรงสิทธิเก็บกินก็ได้
ซึ่งสิทธิเก็บกินนั้น จะตกลงด้วยวาจา หรือทำสัญญาตกลงกันเอง หรือไปจดทะเบียนสิทธิเก็บกินกับเจ้าพนักงานที่ดินก็ได้ครับ
แต่ทั้งนี้ ในกรณีที่สิทธิเก็บกินมิได้จดทะเบียนการได้มาต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ ย่อมเป็ยเพียงบุคคลสิทธิบังคับได้เฉพาะคู่สัญญาเท่านั้น
หากต่อมา เจ้าของที่ดินกลับโอนที่ดินให้แก่บุคคลภายนอก ผู้ทรงสิทธิเก็บกินจะยกเป็นข้อต่อสู้บุคคลภายนอก ตามมาตรา ๑๒๙๙ ไม่ได้
นาย ก.ได้เข้าไปทำไร่นาปลูกแปลงผักอยู่ในที่ดินมือเปล่าของ นาย ข.ซึ่งมีเอกสารสิทธิ์ นส.๓ก. โดยนาย ก.กระทำโดยสุจริตเนื่องจากนาย ข.ไม่ได้มีการล้อมรั้วที่ดินแสดงอาณาเขตที่ดินของตนไว้ นาย ก. เข้าทำกินได้ไม่ถึงหนึ่งปี นาย ข.มาพบเข้าเสียก่อนจึงยังไม่ทันเสียสิทธิ์แย่งการครอบครอง นาย ข.จึงฟ้องคืนสิทธิ์การครอบครองที่ดินมือเปล่านั้นจากนาย ก.
นาย ก.ยอมตามแต่ร้องขอต่อศาลเพื่อบังคับให้นาย ข.ยินยอมให้นาย ก.เก็บเกี่ยวผลผลิตที่ยังคงค้างอยู่ในแปลงที่ดินพิพาทหรือให้นาย ข.ชดใช้ตามมูลค่าผลิตผลอันพึงจะเก็บเกี่ยวได้
ขออ้างของ นาย ก.ฟังขึ้นหรือไม่ครับ และมันจะเกี่ยวกับสิทธิเก็บกินหรือไม่อย่างไร
ขอบคุณที่ให้ความกระจ่างนะครับ จะได้เอาไปสอบให้ผ่าน ขอให้ท่านเจริญๆต่อไป
กรณีตามคำถาม
การที่นาย ก เข้าไปทำไร่นา ในที่ดินที่มีเพียงหนังสือรับรองการทำประโยชน์ (น.ส. ๓ ก) ของนาย ข โดยนาย ก.กระทำโดยสุจริตเนื่องจากนาย ข.ไม่ได้มีการล้อมรั้วที่ดินแสดงอาณาเขตที่ดินของตนไว้ เรื่องนี้จึงมิใช่เรื่องรบกวนหรือแย่งการครอบครอง ตามมาตรา ๑๓๗๕ ซึ่งบัญญัติว่า "ถ้าผู้ครอบครองถูกแย่งการครอบครองโดยมิชอบด้วย กฎหมายไซร้ ท่านว่าผู้ครอบครองมีสิทธิจะได้คืนซึ่งการครอบครอง..." เพราะจะเป็นเรื่องแย่งการครอบครองได้จะต้องปรากฎว่า นาย ก เข้าไปทำไร่ทำนา ด้วยเจตนาที่จะเอาที่ดินเป็นของตนเองด้วย
แต่ในกรณีนี้เป็นเรื่องที่มีบุคคลใด ทำการเพาะปลูกต้นไม้หรือธัญชาติ ในที่ดินของผู้อื่นโดยสุจริต ตามมาตรา ๑๓๑๐ ประกอบ มาตรา ๑๓๑๔
ซึ่งกฎหมายกำหนดให้เจ้าของที่ดิน คือนาย ข จะต้องยอมให้บุคคลผู้กระทำการโดยสุจริต ซึ่ง กรณีนี้ ก็คือ นาย ก ผู้ได้เพาะปลูกลงไว้นั้น คงครองที่ดินจนกว่าจะสร็จการเก็บเกี่ยว
แต่นาย ก จะต้องโดยใช้เงินให้แก่ นาย ข เจ้าของที่ดิน โดยตีเป็นค่าเช่าที่ดินนั้นจนกว่าจะเก็บเกี่ยวเสร็จ (ตามมาตรา ๑๓๑๔ วรรคสอง)
หรือ นาย ข เจ้าของที่ดินจะเข้าครอบครองในทันทีโดยใช้ค่าทดแทน ให้แก่นาย ก ก็ได้
ข้ออ้างของ นาย ก.ฟังขึ้นครับ
เรื่องนี้สิทธิที่จะอยู่ในที่ดินของนาย ก จนถึงเก็บเกี่ยวเกิดขึ้นจากอำนาจของกฎหมายข้างต้น
ไม่เกี่ยวกับเรื่องสิทธิอาศัย ซึ่งจะต้องก่อให้เกืดขึ้นจากนิติกรรมเท่านั้น
